تحصیل رایگان در ترکیه ؛ رویایی دست نیافتنی یا هدفی ممکن؟!

ترکیه، در حال حاضر پلی بین فرهنگ شرقی و غربی است. از یک طرف رگه‌های سنت هنوز در گوشت و پوست مردم این کشور وجود دارد و از طرف دیگر صنعت این کشور به حدی مدرن شده است که در مواردی می‌تواند با برندهای بزرگ اروپاییی و آمریکایی به رقابت بپردازد. دلایل بسیار زیادی وجود دارد که ایرانی‌ها امروزه برای مهاجرت  تحصیلی یا کاری، ترکیه را انتخاب می‌کنند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان سفر بدون اخذ ویزا برای ایرانی‌ها؛
• رفت و آمد آسان و ارزان؛
• 40 دانشگاه معتبر در بین 2000 دانشگاه برتر جهان؛
• هزینه‌ی کمتر زندگی در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی؛
• نزدیکی از نظر فرهنگی و دینی به ایران؛
• بورسیه‌های متنوع اعم از دولتی و خصوصی.

اگر با شنیدن اصطلاح “تحصیل رایگان در ترکیه” به یاد کشورهای حوزه‌ی اسکاندیناوی مثل نروژ و فنلاند افتادید که سیستم آموزش آن‌ها از مدرسه تا دانشگاه کلا رایگان است، لازم است به شما گوشزد کنیم که تحصیل تماما رایگان در این ترکیه تنها با بورسیه‌ی فول فاند ممکن است. نااُمید نشوید. خوشبختانه دولت ترکیه و دانشگاه‌های این کشور شرایط بورسیه‌ی متنوعی دارند و سالانه بر اساس بودجه‌‌ی خود به دانشحویان مستعد و تلاشگر بورسیه‌ی های فوق‌العاده‌ای اعطا می‌کنند که در ادامه‌ی مقاله آن‌ها را معرفی خواهیم کرد. فارغ از بورسیه های اعلام شده، تحصیل در ترکیه ارزان است و شاید بهتر باشد تحصیل ارزان در ترکیه را جایگزین تحصیل رایگان در ترکیه کنیم. لازم به ذکر است که ترکیه میزبان حدود 200 هزار دانشجوی بین‌المللی از سراسر جهان است.  

برترین دانشگاه‌های ترکیه

اگر بخواهید در ترکیه تحصیل کنید باید بدانید که کدام دانشگاه این کشور برای شما مناسب‌تر است. رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های ترکیه به شما کمک می‌کند تا در انتخاب خود بهتر عمل کنید. این کشور بیش از  200 دانشگاه دارد که 10‌تای برتر آن‌ها، براساس رنکینگTimes Higher Education در سال 2022، به‌ ترتیب دانشگاه‌های زیر هستند:

آمار سیستم آموزشی تحصیل در ترکیه

میزان رضایت دانشجویان از این سیستم طبق آمار رسمی 94 درصد اعلام شده است. در ترکیه بیش از 200 هزار دانشجوی بین‌المللی تحصیل می‌کنند که از این میان 85 درصد از آن‌ها تمایل دارند که بعد از فارغ‌التحصیلی نیز در این کشور بمانند.

از میان 200 دانشگاه این کشور، تقریبا 124 دانشگاه دولتی و مابقی زیرنظر بخش‌های خصوصی در حال فعالیت هستند.

شرایط و مدارک لازم برای  تحصیل رایگان در ترکیه

با توجه به شرایط سیاسی بین دو کشور ایران و ترکیه، ایرانیان در هر سال، امکان ورود و اقامت رایگان به مدت 3 ماه را دارند فلذا دانشجویان ایرانی، در ابتدا ضرورتی به دریافت ویزا از سفارت ترکیه در تهران ندارند. دانشجوها بعد از مراجعه به دانشگاه، ثبت نام نهایی، تحویل اصل مدارک تحصیلی، واریز شهریه و دریافت برگه‌ی دانشجویی، بصورت آنلاین از اداره‌ی اقامت ترکیه درخواست اقامت یکساله دانشجویی می‌کنند. پس از آن، در روز و ساعت اعلام شده، به اداره اقامت شهر محل تحصیل مراجعه کرده و مدارک لازم(عکس، پاسپورت، بیمه‌ و برگه‌ی دانشجویی و کپی مدارک) را ارائه نموده و انگشت‌نگاری می شوند.. پس از چند روز، کارت اقامت یکساله دانشجویی به آدرس محل سکونت درج شده در فرم ارسال خواهد شد. این اقامت تا پایان تحصیل و بعد از ثبت نام هرساله شما در دانشگاه، تمدید می گردد. بلافاصله و بعد از پایان تحصیلات، چنانچه قصد اقامت در ترکیه را داشتید باید از روشهای مختلف: کاری، خرید ملک، ثبت شرکت و… اقدام به تغییر نوع ویزا نمایید وگرنه باید بلافاصله خاک ترکیه را ترک نمایید. ضمنا برای تحصیل در ترکیه نیازی به ارائه‌ی مدارک تمکن مالی نیست.

برترین بورسیه‌ها برای امکان تحصیل رایگان در ترکیه

دولت ترکیه تعدادی بورسیه‌ی تحصیلی برای دانشجویان بین‌الملل مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در نظر گرفته است که دانشجویان تمام کشورها از جمله ایران می‌توانند برای دریافت آن‌ها درخواست دهند. مبلغ این بورسیه تحصیلی ترکیه برای مقطع کارشناسی تقریبا 110یورو در ماه بوده و در مقطع کارشناسی ارشد، ماهیانه چیزی حدود 150 یورو به دانشجویان اعطا می‌شود. بورسیه های دکترا نیز 220 یورو در ماه هستند. این بورسیه‌های  تحصیلی همچنین هزینه‌های خرید بلیط رفت و برگشت، اقامت،بیمه‌ی درمانی و دوره‌ی یک ساله‌ی زبان ترکی را پوشش می‌دهند. برخی از معروف‌ترین بورسیه‌های تحصیلی ترکیه که دانشجویان ایرانی می‌توانند استفاده کنند، موارد زیر هستند:

1. Turkey Success Scholarships: این بورسیه پشتیبانی مالی دانشجویان بین‌المللی در یکی از 50 موسسه‌ی آموزشی برتر ترکیه در هر سه مقطع تحصیلی را ارائه می‌دهد. همچنین فرصت آموزش زبان ترکی طی یک دوره‌ی یک‌ساله را برای دانشجویان فراهم می‌کند. اغلب رشته‌های تحت پوشش این بورسیه، به زبان ترکی تدریس می‌شوند؛ ولی تعداد محدودی رشته‌ی انگلیسی زبان هم وجود دارد. مبلغ بورسیه برای دانشجویان کارشناسی 79 یورو، دانشجویان کارشناسی ارشد 108 یورو و دانشجویان دکترا 158 یورو در ماه در نظر گرفته شده است.
2. بورسیه‌ی دولتی Turkiye Burslari: این بورسیه‌ی دولتی نیز به تمامی دانشجویان از تمام کشورها از جمله ایران تعلق می‌گیرد. پس از تایید مدارک، دانشجویان باید در مصاحبه‌ شرکت کنند تا صلاحیت آن‌ها ارزیابی شود. مبلغ در نظر گرفته شده برای این بورسیه نیز مشابه بورسیه Turkey Success Scholarships است و علاوه‌بر آن، امتیاز تحصیل، اقامت و بیمه‌ی رایگان نیز برای دانشجویان در نظر گرفته شده است.

از بهترین بورسیه‌های تحصیلی دانشگاهی ترکیه نیز می‌توان به بورسیه‌های زیر اشاره کرد:

1. Sabanci University Scholarship: این بورسیه برای دانشجویان در هر سه مقطع تحصیلی ارائه می‌شود و علاوه بر صفر کردن شهریه، کمک هزینه‌ای با رقم ماهیانه‌ی 247 یورو برای کارشناسی ارشد و 296 یورو برای دکترا به‌اضافه‌ی هزینه‌ی خوابگاه به دانشجویان تعلق می‌گیرد.
2. Bilkent University Scholarship: بورسیه‌ی دانشگاه بیلکنت برای دانشجویان هر سه مقطع تحصیلی ارائه می‌شود. با این بورسیه شهریه‌ی دانشگاه حذف شده و مبلغ 445 یورو در ماه برای کمک هزینه‌ی مسکن و سایر مخارج به دانشجو اعطا و علاوه‌بر این کارت غذا، لپ‌تاپ و بیمه‌ی درمانی نیز برای دانشجو در نظر گرفته می‌شود.
3. Koc University Scholarship in Turkey 2021: این بورسیه‌ی تحصیلی نیز برای برخی از رشته‌های تحصیلی در هر سه مقطع در این دانشگاه در نظر گرفته شده و هزینه‌های تحصیل و اقامت دانشجو را می‌پردازد. همچنین امتیازاتی نظیر بیمه‌ی درمانی، پروسه‌های اداری، بلیت سفر و لپ‌تاپ را شامل می‌شود.

ددلاین های تحصیل در ترکیه

ددلاین‌های تحصیلی با توجه به رشته و دانشگاهی که انتخاب می‌کنید متفاوت است. اما به طور معمول سایت‌های اکثر دانشگاه‌های خصوصی برای درخواست‌ پذیرش در ژانویه باز خواهند شد و در جولای بسته می‌شوند. در مورد دانشگاههای دولتی، با توجه به آزمونهایی که برای پذیرش دانشجویان خارجی برگزار می نمایند، و همچنین در خصوص مقاطع مختلف تحصیلی، ددلاینها متفاوت است. این تاریخها برای هر دانشگاهی متفاوت بوده و از سایت دانشگاهها قابل مشاهده است. متقاضیان تقریباً 4 تا 6 هفته پس از تاریخ ارسال درخواست از طریق ایمیل و پنل کاربری از تصمیم دانشگاه در خصوص نتیجه درخواست پذیرش مطلع خواهند شد.  

 بهترین شهرها برای تحصیل رایگان در ترکیه

1.   استانبول – مشهورترین شهر دانشجویی

استانبول یکی از بهترین شهرهای دانشجویی برای تحصیل نه تنها در ترکیه بلکه در سراسر جهان است. این شهر اخیرا رتبه‌ی 9 را در بین 10 شهر برتر دانشجویی جهان کسب کرده است.

در مجموع 57 دانشگاه، 44 دانشگاه خصوصی و 13 دانشگاه دولتی در استانبول وجود دارند که این میزان، حدود یک سوم دانشگاه‌های ترکیه را شامل می‌شود.

5 دانشگاه برتر ترکیه در استانبول

•  دانشگاه Sabanci
• دانشگاه فنی استانبول
• دانشگاه koc
• دانشگاه بوغازیچی bogazici
• دانشگاه استانبول

2.   آنکارا – پایتخت ترکیه 

آنکارا با 7 دانشگاه دولتی و 8 دانشگاه خصوصی یکی از ایده‌آل‌ترین شهرها برای گذراندن دوران دانشجویی است.

5 دانشگاه برتر ترکیه در آنکارا

• دانشگاه Bilkent
• دانشگاه Hacettepe
• دانشگاه فنی خاورمیانه
• دانشگاه آنکارا
• دانشگاه چانکایا

3.   ازمیر – شهری برای زندگی و مطالعه

ازمیر سومین شهر پرجمعیت ترکیه محسوب می‌شود و در قسمت غربی ترکیه واقع شده است. در ازمیر در مجموع 9 دانشگاه وجود دارد که 3 دانشگاه آن خصوصی هستند.

 4 دانشگاه معروف ازمیر

• دانشگاه اگه
• دانشگاه اکونومی ازمیر
• دانشگاه دوکوز ایلول
• موسسه‌ی تکنولوژی ازمیر

از دیگر شهرهای پرطرفدار ترکیه برای تحصیل می‌توان به آنتالیا، ساکاریا، Eskişehir (امن‌ترین شهر ترکیه) وTrabzon نیز اشاره کرد.

هزینه‌ی تحصیل در ترکیه در صورت رایگان نبودن چقدر است؟

اگرچه دانشجویان بین‌المللی برای تحصیل باید هزینه‌ی بیشتری نسبت به دانشجویان بومی پرداخت کنند؛ ولی تحصیل در دانشگاه‌های دولتی نسبتا مقرون‌به‌صرفه است. از سوی دیگر، تحصیل به زبان انگلیسی نیز نسبت به ترکی، هزینه‌ی بیشتری در پی خواهد داشت. در دانشگاه‌های دولتی هزینه‌های تحصیلی به صورت کلی در یک سال تحصیلی چیزی به شرح زیر است:

• 430 تا 1440 یورو (مقطع کارشناسی به زبان انگلیسی) 
• 230 تا 720 یورو (مقطع کارشناسی به زبان انگلیسی)
• 576 تا 865 یورو (مقطع ارشد به زبان انگلیسی)
• 285 تا 575 یورو (مقطع ارشد به زبان ترکی)
  این مبلغ در دانشگاه‌های خصوصی بسیار بیشتر است. در رشته‌هایی نظیر مهندسی و پزشکی نیز هزینه‌ی تحصیل دانشجویان کمی بیشتر از سایر رشته‌ها برآورد می‌شود. همچنین شایان ذکر است شهریه دانشگاههای دولتی به لیر و شهریه دانشگاههای خصوصی به دلار دریافت میشود.

هزینه زندگی دانشجویی در ترکیه

یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های مهاجرت تحصیلی به ترکیه این است که هزینه‌های زندگی در کشور ترکیه، بسیار پایین بوده و دانشجویانی که قبل از این قصد تحصیل یا زندگی در کشورهای اروپایی و آمریکایی را داشته‎اند، از دیدن قیمت‌ها در این کشور، شگفت‌زده می‌شوند. اگرچه هزینه‌ی سوخت در ترکیه بالاست؛ اما سایر هزینه‌های اسکان، حمل‌ونقل و خوراک، بسیار ارزان هستند. به طور معمول هر دانشجو برای گذران زندگی خود، ماهانه بین 280 تا 480 یورو هزینه نیاز دارد. 

از چه سنی می توان برای تحصیل در ترکیه اقدام کرد؟

شما می‌توانید از مقطع ابتدایی تا دکترا در موسسات آموزشی ترکیه تحصیل کنید. حداقل سن مورد پذیرش در دانشگاه‌های ترکیه، 17 سال است و برای هر مقطع تحصیلی، رده‌های سنی زیر می‌توانند درخواست دهند:

•   کارشناسی: حداکثر 21 سال
•   کارشناسی ارشد: حداکثر 30 سال
•   دکترا: حداکثر 35 سال

در ترکیه به چه زبان هایی می توان تحصیل کرد؟

در ترکیه شما می‌توانید هم به زبان ترکی تحصیل خود را ادامه دهید و هم به زبان انگلیسی. با توجه به این‌که زبان ترکی، زبان راحتی محسوب می‌شود، شما می‌توانید حین تحصیل به زبان انگلیسی نیز این زبان را فرا بگیرید. اغلب رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌های ترکیه، به زبان ترکی تدریس می‌شود و رشته‌هایی نیز وجود دارد که زبانشان انگلیسی است. نام برخی از دانشگاه‌های معروف ترکیه که تحصیل در آن‌ها به زبان انگلیسی ممکن است را در زیر می‌توانید ببینید:

1. Sabanci University
2. Istanbul Okan University
3. Izmir ekonomi University
4. Bilkent University
5. Koc University
6. Ankara University
7. Middle East Technical University
8. Istanbul Technical University
9. Gazi University
10. Atilim University
11. و… .

بد نیست بدانید که هزینه‌های تحصیل به زبان انگلیسی بالاتر از زبان ترکی است. برای تحصیل به زبان انگلیسی شما باید مبلغی بین 380 تا 1269 یورو بپردازید؛ درحالی‌که این مبلغ برای تحصیل به زبان ترکی بین 240 تا 750 یورو می‌شود. (این مبالغ حدودی اعلام شده است و در خصوص دانشگاهها و رشته های مختلف، متفاوت است)

آزمون های زبان مورد قبول برای تحصیل در ترکیه

به طور معمول دانشجویانی که قصد تحصیل در دانشگاه‌های دولتی ترکیه در مقطع کارشناسی را دارند، باید در آزمون SAT یا آزمون YOS شرکت کنند و بعد از قبولی در آزمون ورودی، بسته به شرایط رشته‌ی انتخابی شما، باید مدرک TOEFL یا TOMER را به دانشگاه محل تحصیل ارائه بدهید. دانشگاه‌های خصوصی آزمون ورودی ندارند، اما برای دانشگاه‌های معتبر به مدرک زبان کماکان احتیاج دارید. در این دانشگاه‌ها پذیرش اولیه بستگی به رزومه‌ی ارسالی شما دارد.

نکته: برخلاف روند متداول دیگر کشورها، نمره‌ی IELTS اعتبار چندانی به‌خصوص نزد دانشگاه‌‌های دولتی ترکیه ندارد. 

آیا امکان تحصیل رایگان در ترکیه برای هر شخصی ممکن است؟

خیر؛ اما، بورسیه‌های تحصیلی به شما این فرصت را می‌دهند که با کمترین هزینه در این کشور تحصیل کنید. بورسیه‌های تحصیلی در ترکیه، یا براساس شایستگی به دانشجو اعطا می‌شود یا درآمد پایین. اگر بتوانید علاوه‌بر اثبات مهارت‌های علمی، مهارت‌های عملی، شخصیتی و تجربی خود را نشان دهید، شانس‌تان در گرفتن بورسیه بالاتر خواهد رفت. اگر بخواهید حتما از امکان تحصیل رایگان در ترکیه بهره‌مند شوید، بهتر است نکات زیر را در نظر داشته باشید:

•   تا جایی که می‌توانید برای گرفتن پذیرش و بورسیه، سریع اقدام کنید؛
•   قبل از ارسال درخواست به ددلاین بورسیه‌های تحصیلی دانشگاه‌ها توجه کنید؛
•   از بورسیه‌های بین‌المللی غافل نشوید.

بهتر است در کنار بورسیه، به دانشگاه‌های مقرون‌به‌صرفه‌ و ارزان ترکیه را نیز نگاهی بکنید و برای پرداخت هزینه‌ی تحصیل و زندگی در ترکیه، اگر برای مقطع کارشناسی ارشد یا دکترا درخواست می‌‌دهید، همزمان با تحصیل، کار هم بکنید.

سخن پایانی

کشور ترکیه یکی از کشورهایی است که اخیرا بسیار مورد توجه دانشجویان خارجی قرار گرفته و بسیاری از مردم از سراسر جهان برای تحصیل به این کشور مهاجرت می‌کنند. استانداردهای آموزشی ترکیه روزبه‌روز در حال بهتر شدن هستند و وضعیت آموزش و تحصیل در این کشور، در حال حاضر کیفیت فوق‌العاده‌ای دارد. نکته‌ای که به آن توجه داشته باشید این است که همه‌ی دانشگاه‌های ترکیه‌، دانشگاهی تراز اولی نیستند و این کشور هم مثل کشور خودمان دانشگاه‌های خصوصی‌ای دارد که کیفیت تدریس در آن‌ها نسبتا پایین است. پس مواظب باشید که در پروسه‌ی انتخاب به هر رشته‌ و هر دانشگاهی راضی نشوید و در صورتی که از کسی برای تسهیل فرآیند تحصیل رایگان در ترکیه راهنمایی یا کمک می‌گیرید، این موضوع را مد نظر داشته باشید. بهتر است از الان آینده‌ی خود را هوشمندانه انتخاب کنید تا چند سال دیگر بابت راه اشتباهی که رفته‌اید، پشیمان باشید.

در این راه اگر با ابهام یا مشکلی روبرو شدید، نگران نباشید. می‌توانید از خدمات مشاوره‌ی رایگان و یا در صورت نیاز مشاوره‌ی تخصصی ما طبق تعرفه‌ی وزارت علوم استفاده کنید. ما در حال حاضر جز معدود موسسه‌هایی هستیم که برای اعزام دانشجو به ترکیه، مجوز رسمی از وزارت علوم و تحقیقات اخذ کرده‌ایم و همچنین نماینده‌ی رسمی بسیاری از دانشگاه‌های مطرح ترکیه در ایران هستیم و به علت ارتباط نزدیک با این دانشگاه‌ها، امکان فراهم کردن شرایط ویژه‌ای را بر اساس شرایط شما داریم.